Arkadaşlar Merhaba;
Markalar serisi çok sevdiniz. Bu yazımda Sabancı Holdingten bahsedeceğim.Hacı Ömer Sabancı Kimdir? Sakıp Sabancı Kimdir? Nasıl bu noktaya geldi? Tarihi? Hangi Sektörler? Markalar? Yaşadıkları Zorluklar gibi başlıklardan bahsedeceğim umarım Eğlenebilirsiniz. Her gün yazmak gibi bir planım var umarım bir aksilik yaşamadan bu seneyi tamamlarız. Dün yazamadım yeni tema ile uğraştım. Umarım beğenirsiniz.
1906 yılında Kayseri’nin Akçakaya Köyü’nde dünyaya gelen Hacı Ömer Sabancı; Osmanlı Devleti’nin yıkılma sürecine girdiği ve Anadolu’nun günden güne fakirleştiği bir ortamda gözlerini açtığı hayatta; yaşamın bütün zorluklarını öğrenerek büyümüştür. 13 yaşındayken babası Hacı Arap Sabancı’yı kaybeder.Köylerinde artık geçinebilmek için hiçbir yol kalmamıştır. Yeni bir hayat kurmak ve yeni bir işbulmak için Adana’ya henüz 13 yaşında yaklaşık 450 kilometrelik yolu "yürüyerek" kat etmiştir.
Adana’da pamuk işçisi olarak çalışmaya başlayan Hacı Ömer Sabancı; bir süre sonra için işçi müteahhitliğine başlamıştır. Bu iş sayesinde daha iyi kazanmaya başlayan ve böylece kendi birikimini yapma imkanı bulan Hacı Ömer Sabancı; içinde bulunduğu zorluklara aldırmaksızın başarıyla birikimini yapmış ve Adana’da pamuk ticaretine başlamıştır.
1928 yılında; yani henüz 22 yaşındayken Adana’da kendi işini, düzenini kurmuş olan Hacı Ömer Sabancı; Sadıka Hanım’la evlenmiş ve yorulmak bilmeyen çalışkanlığı ile hayatını idame ettirmeye devam ettirmiştir. ilk olarak 1943’te Yağsa’ya ortak olarak yapar. Böylece kazancını kat be kat arttırmaya başlayan fakat buna rağmen çalışkanlığından ödün vermeyen Hacı Sabancı’nın çok şirketli dönemi başlamış olur.
Ticaret hayatına atılan Hacı Ömer Sabancı, yörenin sayılı tüccarları arasında yer alarak yıllar ilerledikçe başarı zincirine birçok halka eklemiştir. Ülkenin en büyük özel teşebbüslerinden birisi olan Sabancı Topluluğu’nun ilk adımları niteliğindeki Marsa, Bossa ve Akbank gibi kuruluşlar Hacı Ömer Sabancı’nın eseridir.Hacı Ömer Sabancı iş hayatında sağladığı bu başarılara paralel olarak, hayır işlerine de önem vermiş, hizmetleri zaman içerisinde ülke çapına yayılmıştır.1928 yılında Sadıka hanım ile evlenen Hacı Ömer Sabancı’nın İhsan, Sakıp, Hacı, Şevket, Erol ve Özdemir adında altı çocuğu olmuştur.
İstanbul’un büyüyen ekonomisini fark eden Hacı Sabancı; 1951 yılında Altı Köşk’ü satın alarak İstanbul’a göç etmiştir. Hacı Ömer Sabancı; 1966 yılında İstanbul Hilton Otel’de geçirdiği bir kalp rahatsızlığı sonucu hayata veda etmiştir.Kayseri’den Adana’ya henüz bir çocukken yaptığı umut yolculuğuyla iş hayatına başlayan Hacı Sabancı; 1950’li yıllarda Türkiye’nin en zengin insanı unvanını elde etmeyi de başarmıştır. Adana’da, Kayseri’de ve İstanbul’da öğrenci yurdu, okul, spor salonu gibi yaptığı birçok hayır işiyle de diğer iş adamlarının aksine kalkınma konusundaki duyarlılığını ıspatlamıştır.
7 Nisan 1933 tarihinde Hacı Ömer Sabancı ve Sadıka Sabancı'nın ikinci çocuğu olarak Kayseri'nin Akçakaya Köyü'nde doğdu.Kardeşleri İhsan (1931-1979), Hacı (1935-1998), Şevket, Erol ve Özdemir (1941-1996) Sabancıdır.
Küçük yaşta Adanaya göç etti. Çocukluğunu Adana’da geçiren Sakıp Sabancı, ilkokulu Adana İsmet İnönü İlköğretim Okulu’nda okudu. Lise eğitimini sürdürdüğü sırada, üst üste üç kez yakalandığı zatürre hastalığıyla aynı anda okulu devam ettiremedi ve 1948 yılında eğitim hayatına son vermek zorunda kaldı.
Sakıp Sabancı’nın ilk işi Akbank’ta stajyer memurluktur. 25 lira maaşla çalıştığı bu işte yazı makinesi, hesap makinesi kullanmayı, tahsil fişi, tediye fişi ve makbuz kesmeyi öğrendi. Aynı yıl ilk kez İstanbul'a geldi. Daha sonra Akbank’tan ayrılarak, Bossa Un Fabrikası'nda veznedar olarak çalışmaya başladı ve maaşı 50 Liraya çıkmıştı. 1955 yılında Bossa Un Fabrikası'na ticaret müdürü oldu.
1966 yılında polyester ve iplik fabrikası SaSa’yı kurdu.Teyzesinin kızı Türkan Civelek ile BOSSA fabrikasının bahçesinde yapılan bir düğün töreniyle 1957 yılında evlendi. BOSSA tekstil fabrikasında Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yapmaya başladı.7 yıl sonra büyük kızı Dilek dünyaya geldi. Adana Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı oldu.Sonra sırasıyla Metin ve Sevil adında evlatları dünyaya geldi.
Kısa Not: "Sakıp Sabancı, lise yıllarında en büyük tutkusunun sinema olduğunu, sinema sevgisi kabarınca 15-16 yaşlarında artist olmayı düşlemeye başladığını belirtiyor. Sabancı, teyzesinin kızı Türkan'la 1956 yılında evlenme anısından bahsederken, iş aşkını dile getirmeden edemiyor. Babasındaki iş aşkının kendisine de bulaştığını söyleyen Sabancı, kendisinin ısrarı üzerine düğünlerinin Adana'da Bossa Fabrikası bahçesinde yapıldığını ifade ediyor."
Yine 1966 yılında babası Hacı Ömer Sabancı vefat etti. Hacı Ömer Sabancı’nın ölümünden sonra kurulan Sabancı Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Sakıp Sabancı oldu. Sakıp Sabancı aynı dönemde pek çok kuruluşun da yönetim kurulu be murahhas üyeliklerini yapıyordu.
1974'te, o dönemler Sabancı Holding Genel Koordinatörü olarak görev yapan Turgut Özal'ın ısrarı üzerine Sabancı Holding İstanbul'a taşındı. Anne Sadıka Sabancı'nın bütün malvarlığını bağışlaması ve Sabancı kardeşlerin katkılarıyla Hacı Ömer Sabancı Vakfı VAKSA kuruldu.
Yine, 1974 yılında İzmit Köseköy’de LasSa fabrikası, 1981’de Londra’da Ak International Bank kuruldu. Bu banka, Türk sermayesi ile yurt dışına açılmış ilk banka olma özelliği taşımaktadır.
1986 yılında TÜSİAD’ın Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı üstlenen Sakıp Sabancı, 1987 – 1990 yılları arasında Yüksek İştişare Konseyi Başkanlığını da yaptı.
1994 yılında ToyotaSa fabrikasının açılışını yaptı. 1997 yılında Danone ile ortaklık sağlandı ve DanoneSa kuruldu. Bunların yanında Bridgestone, Dupont, Philip Morris, Kraft Foods International ve Carrefour gibi dünya devi markalarla ortaklıklar kurularak Sabancı ismini tüm dünyada tanıtıldı.
Yaşamını, sanayi, kültür, sanat ve eğitime adayan Sakıp Sabancı ömrü boyunca Türkiye’nin gelişmesi ve dünya ülkeleri arasına katılması için çalışmıştır.
Sabancı Üniversitesi, Sakıp Sabancı Müzesi, Hacı Ömer Sabancı Vakfı ile bu amaca yönelik çalışmalar yapılmıştır. Sakıp Sabancı hayırsever kişiliği ile de biliniyor. Aynı zamanda yazar kimliği ile ön plana çıkan Sakıp Sabancı pek çok kitap yazarak deneyimlerini yeni nesillere aktarmayı amaçlamıştır.
1981 ve 1989 yıllarında iki defa kalp kapakçığı ameliyatı olan Sakıp Sabancı, böbrek kanseri tedavisi nedeniyle Amerikan Hastanesinde tedavi görürken 10 Nisan 2004 yılında İstanbul’da hayatını kaybetti.
Son dönemlerde sosyal ve kültürel içerikli çalışmalara yoğun zaman ayıran Sabancı, Türkiye'nin 52 yerleşim merkezinde 100'den fazla kalıcı eğitim, sağlık, spor ve kültür tesisi meydana getiren Hacı Ömer Sabancı Vakfı'nın başkanlığını yaptı.
Sabancı, Forbes listesine göre 3,2 milyar dolarlık servetiyle Türkiye'nin en zengin kişisiydi.
Amerikan finans çevrelerinin dergisi FORBES'un 26 Şubat 2004 tarihinde açıklanan dünyanın en zenginleri sıralamasında 3,2 milyar dolarlık servetle 147'inci sırada bulunan Sabancı, listeye giren 6 Türk işadamı içinde ise ilk sıradaydı.
71 yaşındaki Sabancı, çoğunluğu ''SA'' takısıyla biten 60'ı aşkın şirket ve 30 binden fazla çalışan, 15,6 katrilyon lirayı aşan ciroya sahip, Türkiye'nin dev şirketler topluluğunu yönetiyordu.
Sakıp Sabancı, Sabancı Holding'in yanı sıra bağlı çok sayıda kuruluşun Yönetim Kurulu Başkanlığı'nı ve Murahhas Üyeliklerini yürütüyordu.
Kitabında ''Başaramadıklarım'' başlıklı bölümde Sakıp Sabancı, kendisinin yapmaya çalışıp yapamadıklarının, yaptıklarının kat kat üstünde olduğuna dikkati çekiyor.
Sabancı, Atatürk'ün son günlerini geçirdiği Savarona yatını müze haline getirilmesinin önemine inandığına, ancak bunu başaramadığına değinmeden geçemiyor.
Anadolu'da ''Kimsenin kefenine cep diktirip öbür dünyaya bir şey götürdüğü görülmemiştir'' deyimini hatırlatan Sabancı, ülkede yapılan her eserin asıl sahibinin millet olduğunu vurguluyor. Sakıp Sabancı, kitabında son bölümünde şöyle diyor: ''Her şeyden önce Sakıp Sabancı'nın da bir insan olduğu, insanların hatalarıyla, sevaplarıyla bir arada değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Eğer terazide sevap kefesi ağır basıyorsa, ne mutlu bana...''
SABANCI AİLESİNİN KROLOJİK İLERLEYİŞİ
-1906 - Hacı Ömer Sabancı Kayseri'nin Akçakaya köyünde doğdu.
-1925 - Hacı Ömer Sabancı Adana'ya yerleşti.
-1925 - Sabancı Topluluğu kuruldu.
-1925 - Hacı Ömer Sabancı pamuk ticaretine başladı.
-1932 - Hacı Ömer Sabancı çırçır fabrikasına ortak oldu.
-1943 - Yağsa - Hacı Ömer Sabancı Türk Nebati Yağlar Fabrikası'na ortak oldu.
-1946 - Marsa - Hacı Ömer Sabancı ikinci nebati yağ fabrikasını satın aldı. (1993 yılında sonra MARSA KJS oldu)
-1948 - Akbank kuruldu.
-1949 - Hacı Ömer Sabancı Çukurova Ceyhan'da 1000 hektarlık ilk arazisini satın aldı.
-1950 - Bossa - Un ve Çırçır fabrikası kuruldu.
-1951 - Bossa - Tekstil fabrikası kuruldu.
-1953 - Adana Yüreğir'de Cırrık Çiftliği satın alındı. (2002 yılında satıldı)
-1954 - Oralitsa kuruldu.
(1998 yılında tasfiye kararı alındı.)
-1957 - Hacı Ömer Sabancı Çukurova'da Tarsus yakınlarındaki MADAMA Çiftliği'ni satın aldı. (2002 yılında satıldı)
-1958 - Sapeksa kuruldu.
-1960 - Aksigorta kuruldu.
-1961 - Hacı Ömer Sabancı Adana'daki dördüncü çiftliği Şakir Paşa Çiftliği'ni satın aldı.
-1966 - Hacı Ömer Sabancı İstanbul'da vefat etti. Sasa kuruldu.
-1967 - Hacı Ömer Sabancı Holding kuruldu. Akçimento kuruldu.
Insa kuruldu. (2004 yılında tasfiye kararı alındı.)
Akçimento Büyükçekmece Fabrikası Kuruldu.
-1968 - Temsa kuruldu.
Plassa kuruldu. (1992 yılında Pilsa'ya dahil oldu)
Olmuksa kuruldu. (1998 yılında International Paper ile JV yaptı)
-1971 - Pilsa kuruldu.
Teksa kuruldu. (1993 yılında BOSSA'ya dahil oldu)
-1972 - Çimsa kuruldu. Exsa kuruldu.
Akkardansa kuruldu. (2003 yılında satıldı.)
-1973 - Yünsa kuruldu.
-1973 - Kordsa kuruldu.
-1974 - Hacı Ömer Sabancı Holding'in merkezi İstanbul'a taşındı.
Vaksa Hacı Ömer Sabancı Vakfı Adana'da kuruldu.
Atlantik Sigorta kuruldu. (1987'de ismi CIGNA-SA Sigorta olarak değişti.) (1996 yılında satıldı.)
Lassa kuruldu.(1988'de ismi Brisa Bridgestone Sabancı Lastik Sanayi ve Tic. A.Ş. olarak değişti.)
-1974 - Lassa kuruldu.
-1974 - Sabancı Vakfı Kuruldu.
-1975 - Doğan Sigorta satın alındı. (1995'te ismi Akhayat Sigorta ve 2003 yılında ise Akemeklilik olarak değişti)
Lisa kuruldu. (1999 yılında TURSA ile birleşti.)
Bimsa kuruldu. (1992'den sonra IBM ile kurulan JV sonrası ismi I-Bimsa olarak değişti. 2004 yılında ismi tekrar Bimsa oldu.)
-1975 - Bimsa kuruldu.
-1976 - Çipaş kuruldu.(1994'te ismi Betonsa olarak değişti.)
-1978 - Exsa Handels GmBH-Frankfurt kuruldu. (1997 yılında tasviye oldu)
Türk Philips kuruldu. (Ortaklık 1997 yılında sona erdi.)
-1980 - Holsa Inc. New York'ta kuruldu.(İsmi 2004 yılında Exsa Americas olarak değişti.)
Dönkasan kuruldu.
-1981 - Ak International Bank Londra'da kuruldu.(1993'ten sonra ismi SABANCI BANK olarak değişti.)
-1982 - Susa kuruldu.(1993 yılında Marsa KJS'e dahil oldu. 1997 yılında Danonesa’ya devredildi.)
-1984 - Universal Trading (Jersey) Londra'da kuruldu.
-1985 - Ankara Uluslararası Oteller kuruldu.
BNP-AKBANK kuruldu. (1988'te ismi BNP-AK-DRESDNER BANK Inc. olarak değişti.)
-1986 - HEFTI İsviçre’de kuruldu. (2002 yılında satıldı) Argesa kuruldu.
-1987 - Dusa (Du Pont - Sabancı ortaklığıyla) kuruldu.(1999 yılında Kordsa ile birleşti.)Beksa (Bekaert-Sabancı ortaklığıyla) kuruldu.Cigna-SA (Cigna-Sabancı ortaklığıyla) kuruldu. (1996 yılında satıldı.)Tursa A.Ş. kuruldu.
1988 - Sadıka Sabancı İstanbul'da vefat etti.
Brisa (Bridgestone-Sabancı ortaklığıyla) kuruldu.
BNP-AK-DRESDNER BANK kuruldu.
BNP-AK-DRESDNER Finansal Kiralama kuruldu.
Exsa (UK) Londra'da kuruldu.
MERSİN-INTERNATIONAL HOTELS kuruldu. (1993'ten sonra MERSIN HILTONSA olarak değişti.)
ANKARA HİLTONSA açıldı.
EXSA Mersin Serbest Bölge'de faaliyete geçti.
Sabancı Center'ın temeli atıldı.
-1988 - Brisa Sabancı Bridgestone ortaklığıyla kuruldu.
-1991 - Philsa (Philip Morris-Sabancı ortaklığıyla) kuruldu.
-1992 - I-Bimsa (IBM-Sabancı ortaklığıyla) kuruldu.
Exsa UK Garforth Tekstil Fabrikası, Leeds-İngiltere kuruldu. (2002 yılında kapatıldı.)
Oysa İskenderun kuruldu. (İskenderun Çimento, Oyak Grubu ile ortaklaşa satın alındı. 2003 yılında Oysa Niğde şemsiyesi altında birleştirildi.)
Oysa Niğde kuruldu. (Niğde Çimento, Oyak Grubu ile ortaklaşa satın alındı. 2003 yılında Oysa İskenderun ile ile birleştirildi.)
-1993 - Marsa KJS (Kraft Jacobs Suchard-Sabancı ortaklığıyla) kuruldu.
Nile Kordsa (Mısır Packaging Ltd-Kordsa) Mısır'da kuruldu.
Sabancı Holding'in Merkezi Sabancı Center'a taşındı.
Betonsa kuruldu. (1998 yılında Akçansa'ya dahil oldu.)
-1994 - Toyotasa üretime başladı.
Sabancı Bank Guernsey kuruldu.
Philip Morissa (Philip Morris Sabancı ortaklığıyla) kuruldu.
-1995 - Yazakisa (Yazaki-Sabancı ortaklığıyla) kuruldu.(2000 yılında hisseler ortağa satıldı.)Akhayat Sigorta kuruldu. (2003 yılında ismi Akemeklilik oldu.)
Exsa Spain, Exsa Italia, Exsa Deutschland GmbH kuruldu
-1996 - Enerjisa kuruldu.
Cignasa satıldı.
Carrefoursa (Carrefour-Sabancı ortaklığıyla) Hipermarket Zinciri kuruldu.
Akçansa (CBR-Sabancı Holding ortaklığıyla) kuruldu. (2000 yılında Heidelberger Zement'in CBR'ı satın almasıyla, Heidelberger Zement ile ortak olundu.)
-1997 - Sabancı Holding halka açıldı. Hoecsa kuruldu. (Nisan 1999'da ismi Sakosa olarak değişti)
Danonesa (Danone-Sabancı ortaklığıyla ) kuruldu. (2003 yılında hisseler ortağa satıldı.)
Türk Philips hisseleri ortağa satıldı.
Exsa Handels GmBH-Frankfurt tasfiye edildi.
Sabancı Üniversitesi’nin temeli atıldı.
Akyatırım kuruldu.
Karçimsa kuruldu.
-1998 - Hacı Sabancı vefat etti.Olmuksa’da, International Paper Co. ile ortak olundu.
Hoecsa, polyester iplik ve kord bezi alanlarındaki üretimini bir Meksika Amerika konsorsiyumu olan Kosa firmasına devretti. Böylece Hoecsa, Sakosa oldu.
Betonsa Akçansa ile birleşti.
Interkordsa GmbH Almanya satın alındı.
Danonesa Tikveşli firmasını satın aldı.
-1999 - Giysa (Arcadia Co. UK-Sabancı ortaklığıyla) kuruldu.
(2002 yılında satıldı.)
Danonesa, Birtat firmasını satın aldı.
Turk.Net'in %70 hissesi satın aldındı.
Dusa Brasil ve Dusa Argentina (Du Pont-Sabancı ortaklığıyla) satın alındı.
Olmuksa Mukavva, Kav Ambalaj hisseleri satın alınarak kuruldu.
Kordsa ve Dusa şirketleri Kordsa altında birleşti.
Sabancı Üniversitesi açıldı.
-1999 - Sabancı Üniversitesi açıldı.
-2000 - Dupontsa (Du PontSabancı ortaklığıyla) kuruldu.
-2000 - Teknosa kuruldu.
-2001 - Dusa International LLC (Du PontSabancı ortaklığıyla) kuruldu.
Sabancı Holding, Kosa ile ortak olduğu Sakosa'daki ortaklık payını satın alarak hisse oranını %100'e yükseltti.
Olmuksa ve Olmuksa Mukavva birleşti.
Adana Hiltonsa açıldı.
HEFTI satıldı.
Dia Türkiye’ye %40 ortak olunarak Diasa kuruldu.
Ak Internet kuruldu. (2003 yılında Sabancı Telekom ile birleşti.)
-2002 - Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi açıldı.
Kraftsa hisselerimiz ortağa satıldı.
Gıdasa kuruldu.
Akhayat şirketi Ak Emeklilik adı altında yeniden yapılandırıldı.
-2003 - Sabancı Telekomünikasyon Hizmetleri A.Ş. kuruldu.(Turk.Net ve Ak İnternet bu şirketimiz ile birleşti.)
Danonesa hisseleri ortağa satıldı.
Oysa İskenderun ve Oysa Niğde Çimento, Oysa Çimento adı altında birleşti.
Ak Emeklilik, Hazine Müsteşarlığı’ndan faaliyet iznini aldı.
-2004 - Sakıp Sabancı vefat etti.
-2019 yılında şirketin net cirosu 60 milyal TL olarak açıklandı
KİTAPLARI
- İşte Hayatım 1986
- Para Başarının Mükafatıdır 1985
- Gönül Galerimden 1988
- Rusya'dan Amerika'ya 1989
- Ücret Pazarlığı mı ? - Koyun Pazarlığı mı ? 1990
- Değişen ve Gelişen Türkiye 1991
- Daha Fazla İş Daha Fazla Aş 1993
- Doğu Anadolu Raporu 1995
- Başarı Şimdi Aslanın Ağzında 1998
- Hayat Bazen Tatlıdır 2001
- Sakıpname 2002
- Bıraktığım yerden Hayatım;
- Her Şeyin Başı Sağlık;
Sabancı Ailesi:
Hacı Ömer Sabancı, (1906 - 1966), (Eşi Sadıka Sabancı),
İhsan Sabancı, (1931-1979), Türk iş adamı,
Güler Sabancı, (1955-), Türk iş kadını,
Sakıp Sabancı, (1933-2004), Türk iş adamı, (Eşi Türkan Sabancı)
Sevil Sabancı, Türk iş kadını,
Hacı Sabancı, (1935-1998), Türk iş adamı,
Ömer Sabancı, (1959-), Türk iş adamı,
Mehmet Sabancı, Türk iş adamı,
Şevket Sabancı, (1936-), Türk iş adamı,
Ali Sabancı, Türk iş adamı,
Erol Sabancı, (1938-), Türk iş adamı,
Özdemir Sabancı, (1941 - 1996), Türk iş adamı,
Demir Sabancı, (1971-), Türk iş adamı,
Serra Sabancı, (1975-), Türk iş kadını,
